TỔNG QUAN
- Tên đầy đủ: Liên bang Úc (The Commonwealth of Australia)
- Diện tích: 7,617,930 km2 (Lớn thứ 6 thế giới)
- Thủ đô: Canberra
- Ngày Quốc khánh: 26/01 (1901)
- Thành phố lớn nhất: Sydney
- Dân số 2015: 23,968,000 người
- Mật độ dân số: 2.92 người/km2
- GDP/đầu người: $44,074 USD (Thứ 10 thế giới)
- Tỷ lệ thất nghiệp 2015: ~ 6.2%
Úc có tên chính thức là Liên bang Australia (Commonwealth of Australia) là một quốc gia nằm ở Nam bán cầu. Đây là nước lớn thứ sáu trên thế giới, là nước duy nhất chiếm toàn bộ một lục địa và cũng là nước lớn nhất trong khu vực Úc-Á (Australasia)/châu Đại Dương. Nó cũng gồm một đảo lớn là Tasmania, một tiểu bang của Úc và nhiều hòn đảo nhỏ ở Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Các nước láng giềng của Úc gồm có New Zealand về phía Đông Nam; Indonesia, Đông Timor và Papua New Guinea về phía Bắc; Quần đảo Solomon, Vanuatu và New Caledonia về phía Đông Bắc.
TIỂU BANG & VÙNG LÃNH THỔ
Úc có 6 tiểu bang và hai vùng lãnh thổ chính nằm trên đại lục. Ngoài ra còn có một vài lãnh thổ phụ khác nằm dưới sự quản lý của chính phủ liên bang.
Các tiểu bang là New South Wales, Queensland, Nam Úc, Tasmania, Victoria và Tây Úc. Hai vùng lãnh thổ chính là Lãnh thổ Bắc và Lãnh thổ Thủ đô Úc. Ở hầu hết khía cạnh, chức năng của vùng lãnh thổ giống như của bang nhưng Quốc hội liên bang có thể tước bỏ quyền lập pháp của nghị viện lãnh thổ. Tương phản với bộ luật liên bang chỉ có thể gạt bỏ bộ luật của bang trong một số lĩnh vực cụ thể được quy định trong điều 51 của Hiến pháp Australia; nghị viện của bang vẫn có tất cả quyền hợp pháp còn lại bao gồm quyền đối với bệnh viện, giáo dục, cảnh sát, thẩm phán, đường sá, giao thông công cộng và chính phủ địa phương.
CHÍNH TRỊ
Liên bang Úc là một nhà nước theo thể chế quân chủ lập hiến với Nữ hoàng Elizabeth II của Vương quốc Anh cũng là Nữ hoàng của Úc, một vai trò riêng biệt và tách rời khỏi địa vị là Elizabeth II của Vương quốc Anh, và được chấp nhận rộng rãi là nguyên thủ quốc gia, mặc dù không được quy định trong hiến pháp và pháp luật của Úc. Nữ hoàng được đại diện trên danh nghĩa bởi Toàn quyền, nhưng trên thực tế Toàn quyền thực hiện vai trò hiến định hầu như độc lập với Nữ hoàng. Theo Hiến pháp Úc vai trò của Nữ hoàng hầu như hoàn toàn trên nghi thức. Mặc dù hiến pháp về mặt lý thuyết trao quyền hành pháp rộng rãi cho Toàn quyền, các quyền lực này ít khi được dùng trực tiếp, và theo truyền thống, chỉ được sử dụng khi được nội các cố vấn. Nội các gồm các bộ trưởng cao cấp của chính quyền và được Toàn quyền chỉ định dựa trên cố vấn của Thủ tướng. Trường hợp đáng chú ý nhất khi Toàn quyền Úc sử dụng đến quyền lực dự trữ của mình ngoài sự chỉ đạo của Thủ tướng là việc giải tán chính phủ của Whitlam trong cuộc khủng hoảng Hiến pháp năm 1975.
KINH TẾ
Đồng đôla Úc là đơn vị tiền tệ của Liên bang Úc, bao gồm đảo Giáng sinh, đảo Cocos và đảo Norfork, cũng như một số quốc gia độc lập khác trên Thái Bình Dương như Kiribati, Nauru và Tuvalu. Thị trường giao dịch An ninh Úc (ASE) và Tương lai Sydney (SFE) là hai thị trường chứng khoán lớn nhất nước Úc.
Nước Úc có một nền kinh tế khá thịnh vượng với thu nhập bình quân theo đầu người cao hơn Liên Hiệp Anh, Đức và Pháp một chút theo sức mua tương đương. Nước này cũng được xếp hạng ba về chỉ số phát triển con người của Liên hiệp quốc năm 2007 và hạng sáu về chỉ số chất lượng cuộc sống của tạp chí tin tức The Economist năm 2005. Nước Úc còn nắm giữ kỷ lục với 4 thành phố lớn nằm trong danh sách những thành phố dễ sống nhất thế giới là Melbourne (hạng 2), Perth (hạng 4), Adelaide (hạng 7) và Sydney (hạng 9). Việc chú trọng vào xuất khẩu hàng hóa hơn là sản xuất đã góp phần kích thích thị trường thương mại Úc một cách rõ rệt trong bối cảnh giá cả các mặt hàng leo thang từ đầu thế kỷ 21.
Mặc dù nông nghiệp và các ngành liên quan đến tài nguyên thiên nhiên chỉ chiếm có 3 và 5% GDP nhưng vẫn có vai trò quan trọng trong hoạt động xuất khẩu. Các thị trường xuất khẩu chính của Úc là Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc và New Zealand.
DÂN SỐ
Hầu hết 22 triệu dân của Úc có nguồn gốc châu Âu từ những người khai hoang thời kỳ thuộc địa và người nhập cư trước khi Liên bang được thành lập, do đó có tới 90% dân số là con cháu của người Âu. Nhìn chung, những người khai hoang và nhập cư này tới từ quần đảo Anh-Ireland và cho tới ngày nay, phần đông người Úc vẫn có nguồn gốc từ đây.
Dân số của Úc đã tăng lên gấp 4 lần từ khi chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, khuyến khích bởi một chính sách nhập cư đầy tham vọng. Từ khi chiến tranh thế giới thứ hai bắt đầu cho tới tận năm 2000, gần 6 triệu người trong dân số đã tới Úc như những người nhập cư mới, nghĩa là cứ 7 người Úc thì có 2 người sinh ra ở nước ngoài. Hầu hết những người nhập cư đều được đào tạo nhưng chỉ tiêu nhập cư có tính cả thành viên gia đình và người tị nạn. Năm 2001, 5 nhóm sắc tộc lớn nhất trong số 23% người Úc sinh ở hải ngoại là người Anh, New Zealand, Ý, Việt Nam và Trung Quốc. Theo sau việc bãi bỏ chính sách Úc da trắng năm 1973, nhiều sáng kiến của chính phủ đã được thực thi nhằm đẩy mạnh sự hài hòa chủng tộc dựa vào chính sách đa văn hóa.
Tiếng Anh là ngôn ngữ quốc gia của Úc. Tiếng Anh Úc vẫn có giọng phát âm và vốn từ vựng đặc biệt của nó. Theo như điều tra năm 2001 thì tiếng Anh là ngôn ngữ duy nhất được nói tại gia đình chiếm khoảng 80% dân số. Ngôn ngữ thông dụng thứ hai là tiếng Trung (2%), tiếng Ý (2%) và tiếng Hy Lạp (1.4%).
GIÁO DỤC
Đi học là việc bắt buộc tại hầu khắp nước Úc, bắt đầu từ khi trẻ lên 6 và kết thúc năm 15 tuổi (16 tuổi ở Nam Úc và Tasmania và 17 tuổi tại Tây Úc và Queensland), giúp tăng tỉ lệ người biết chữ lên tới 99%. Chương trình đánh giá sinh viên quốc tế tổ chức bởi OECD hiện đang xếp nền giáo dục của Úc ở vị trí thứ 8 trong số những nền giáo dục tốt nhất thế giới, tốt hơn mức trung bình của OECD. Chính phủ ra nhiều học bổng để ủng hộ 38 trường đại học của Úc và nhiều trường đại học tư cũng nhận được nguồn tài chính từ chính phủ. Có một hệ thống đào tạo nghề cao hơn cao đẳng có tên là TAFE Institutes dành cho các đối tượng thương nhân. Xấp xỉ 58% người Úc trong độ tuổi từ 25 đến 64 có trong tay chứng chỉ nghề hoặc chứng chỉ cấp ba và tỉ lệ 49% tốt nghiệp cấp ba ở Úc thuộc loại cao nhất trong số các quốc gia OECD.
Các trường đại học tại Úc hầu hết là các trường đại học Tổng hợp. Các trường đại học nhận ngân sách từ Liên Bang cũng như một phần không nhỏ từ du học sinh các quốc gia đến học tại Úc. Dưới đây là danh sách một số trường đại học tiêu biểu tại Úc.
- University of Canberra
- Australian National University
- University of New South Wales
- University of Wollongong
- University of Sydney
- University of Newcastle
- University of Technology Sydney
- Deakin University
- LaTrobe University
- Monash University
- University of Melbourne
- Swinburne University
- University of Queensland
- Queensland University of Technology
- University of Western Australia
- Curtin University
- University of South Australia
- University of Adelaide
- University of Tasmania
